Wat is installatiegeluid en waarom veroorzaakt het problemen?
In de woon- en werkomgeving wordt men voortdurend omringd door installaties: liften, toiletten, warmte-terugwin-units, verwarmingsketels, kranen, ventilatoren, pompen, enzovoorts. Naast de voordelen die deze installaties bieden, hebben ze ook nadelen: ze produceren namelijk geluid en trillingen. Soms leidt dit tot ongewenste geluidsoverlast van installaties, zoals het tikken van verwarmingsleidingen of het zoemen van ventilatoren. Hoewel installaties steeds stiller worden dankzij technologische vooruitgang, ontstaan er in de praktijk vaak problemen.
Voorbeelden zijn: technische ruimtes die boven slaapkamers worden gesitueerd, liftschachten die grenzen aan slaapkamers, of WTW-installaties die aan lichte wanden worden opgehangen, waardoor ze gemakkelijk geluid en trillingen afstralen. Leidingen die niet goed gebeugeld zijn, kunnen bovendien niet goed omgaan met thermische spanningen. In dit soort situaties is het uitvoeren van akoestisch onderzoek en trillingsmetingen cruciaal om de geluidsproblemen effectief op te lossen. Zo is er in de afgelopen decennia een nieuw vakgebied ontstaan: installatiegeluid, waar akoestiek en werktuigbouwkunde samenkomen om oplossingen te bieden voor deze veelvoorkomende problemen.
Warmtepompen in een technische ruimte boven een slaapkamer
Normen voor installatiegeluid en geluidsoverlast
Met betrekking tot installatiegeluid worden eisen gesteld. Voor woningen en appartementen is het Bouwbesluit van toepassing. Soms gelden voor woningen en appartementen strengere eisen dan het Bouwbesluit, bijvoorbeeld eisen conform SWK (Stichting Waarborgfonds Koopwoningen) of volgens de Stichting Woningborg. Een bekende Bouwbesluit-eis is de eis dat het zogenaamde karakteristieke installatiegeluiddrukniveau in een woning, tengevolge van een installatie bijvoorbeeld gesitueerd in de buurwoning of tengevolge van een liftinstallatie, niet hoger mag zijn dan 30 dB(A). Voor kantoren gelden geen formele eisen. Een streefwaarde van 35 dB(A) voor kantoorruimtes wordt vaak gehanteerd. Het is belangrijk om over een langere tijd te meten, aangezien installaties niet altijd continu in werking zijn.
Geluidsoverlast en trillingshinder bij liftinstallaties
Voor moderne liftinstallaties wordt tegenwoordig gebruik gemaakt van de Duitse norm VDI 2566. De Nederlandse NPR 5073 dateert nog van 1991 en is gebaseerd op tractieliften met een losse machinekamer. Bij de moderne liften is de liftmotor in de schacht gemonteerd. Ook de lifttechniek is de laatste 20 jaar sterk verbeterd. Liften zijn over het algemeen stiller. Desondanks vragen situaties waarbij liftschachten rechtstreeks grenzen aan verblijfsgebieden speciale aandacht van akoestisch adviseurs. Doordat er bij liften altijd sprake is van een combinatie van lucht- en contactgeluid is het voorspellen van het geluiddrukniveau in verblijfsgebieden als gevolg van de lift geen sinecure.
Liftmotor in een liftschacht
Greten Raadgevende Ingenieurs beschikt over praktijkmetingen aan moderne tractieliften, waarbij de slaapkamers rechtstreeks grenzen aan de liftschacht. Op basis van deze metingen en aanvullende berekeningen, rekening houdend met de massa van de schachtwand, de aard van bouwkundige knooppunten, enz. kan een betrouwbare voorspelling van de te verwachten installatiegeluiddrukniveaus worden gemaakt. Voor bestaande liftinstallaties verricht ons bureau ook controlemetingen. Indien normen worden overschreden, kunnen diagnostische metingen worden verricht om de oorzaak van overschrijdingen te achterhalen. Een goede diagnose is van groot belang zodat een advies op maat kan worden verstrekt. Het trillingsvrij ophangen van een liftmotor heeft bijvoorbeeld weinig zin als het geluid van de lift zich enkel via de geleiders voortplant.
Contactgeluid bij sanitaire installaties en leidingschachten
Het geluid dat ontstaat door sanitaire installaties en leidingschachten is vrijwel altijd contactgeluid. Dit maakt het ingewikkeld. Greten Raadgevende Ingenieurs kan in het ontwerpstadium voorspellen of en in hoeverre er problemen te verwachten zijn met betrekking tot installatiegeluid. Er wordt dan gekeken naar de massa van (schacht)wanden, de situering van badkamers en toiletten ten opzichte van verblijfsgebieden, de wijze waarop de appendages zoals de wasbak, het toilet, het bad en de douche zijn gemonteerd en opgesteld. Indien op basis van het ontwerp kan worden geconcludeerd dat problemen te verwachten zijn, zullen aanvullende maatregelen worden geadviseerd. Bij bestaande sanitaire installaties en leidingschachten verricht Greten Raadgevende Ingenieurs indien nodig ook controlemetingen. Bij een eventuele overschrijding van de norm zijn ook hier, net als bij liftinstallaties, goede diagnosemetingen van groot belang. Ná een betrouwbare diagnose kunnen praktische en betaalbare oplossingen worden geadviseerd.
Geluid- en trillingsproblemen bij luchtbehandelingsinstallaties
Om aan de huidige strenge energie-prestatie eisen te kunnen voldoen worden luchtbehandelingsinstallaties, waaronder WTW-installaties, steeds vaker toegepast in de woningbouw. In de utiliteitsbouw zijn luchtbehandelingsinstallaties die zorgen voor verwarming, koeling en ventilatie al decennia standaard. Sinds de introductie van deze installaties zijn er ook problemen met betrekking tot geluid en trillingen. In het ontwerpstadium kan op basis van berekeningen worden bepaald of en in hoeverre de luchtbehandelingsinstallaties geluid- en of trillingshinder veroorzaken. Er kan dan tijdig worden ingegrepen door het adviseren van passende maatregelen zoals het installeren van geluid- en / of trillingsdempers. Ook bij bestaande installaties kunnen problemen inzichtelijk worden gemaakt door het verrichten van geluid- en trillingsmetingen. Ná een goede diagnose kunnen passende maatregelen worden geadviseerd.
WTW installatie op het dak van een kantoor
Luchtbehandelingsinstallatie op het dak van een woongebouw
Akoestische berekeningen voor installatiegeluid
Zowel in het ontwerpstadium als in de praktijk kan door middel van een zogenaamde akoestische kanaalberekening een luchtbehandelingsinstallatie akoestisch in kaart worden gebracht. Hierbij kan het geluid ter plaatse van de ontvanger worden voorspeld. Ná toetsing aan norm- en streefwaarden kunnen bij een overschrijding geluiddempers of vergelijkbare maatregelen worden geadviseerd. Een akoestische kanaalberekening vergt veel ervaring en is geen standaard invuloefening. Met behulp van deze ervaring in combinatie met fundamentele vakkennis omtrent de voorplanting van geluid en trillingen kan door onze adviseurs een goed en onafhankelijk maatwerkadvies worden verstrekt.
Advies en oplossingen voor installatiegeluid en geluidsoverlast
